Giriş

Kayıt dışı istihdam ile mücadele etmede SGK denetimleri sistemin olmazsa olmazları arasındadır. SGK denetimleri ülkemizde SGK müfettişleri ve denetim elemanları tarafından gerçekleştirilmektedir. Uygulamada fiili denetim yapılması, işyeri kayıtlarının incelenmesi, soruşturma ve asgari işçilik uygulaması gibi denetim şekilleri mevcuttur. Denetleme esnasında işyerlerinin denetim elemanlarına kolaylık göstermesi gerekmektedir. Ancak sınırı aşan bir engelleme durumu söz konusu olursa bu durumun ciddi yaptırımları da mevcuttur.

Denetime gelen SGK müfettişlerine ve denetim elemanlarına engel olunamaz

5510 Sayılı Kanun’ un 102.maddesinin 1.fıkrasının (ı) bendinin (1) no.lu bendine göre;

“Bu Kanunun uygulanmasından doğan inceleme ve soruşturma görevlerini yerine getirmeleri sırasında işverenler, sigortalılar, işyeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişiler görevlerini yapmasına engel olamazlar; engel olanlar hakkında eylemleri başka bir suç oluştursa dahi, asgari ücretin beş katı tutarında idari para cezası uygulanır.” *(Temmuz 2023 dönemi için, 67.072,50-TL)

Denetime gelen SGK müfettişlerine cebir ve tehdit kullanılması

5510 Sayılı Kanun’ un 102.maddesinin 1.fıkrasının (ı) bendinin (2) no.lu bendine göre;

                “Görevlerini yapmasını engellemek amacıyla cebir ve tehdit kullanan işverenler, sigortalılar, işyeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişiler fiil daha ağır bir cezayı gerektiren ayrı bir suç teşkil etmediği takdirde Türk Ceza Kanununun 265 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre cezalandırılır. Bu suçu işleyenler hakkında ayrıca asgari ücretin on katı tutarında idari para cezası uygulanır.” *(Temmuz 2023 dönemi için, 134.145,00-TL)

Türk Ceza Kanununun 265 inci maddesinin ikinci fıkrası; “ (2) Suçun yargı görevi yapan kişilere karşı işlenmesi halinde, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.”

Bahsi geçen idari para cezaları ve diğer yaptırımlar sadece işyeri ve işveren için değil bunun yanında işyerinde çalışan sigortalılar ve bu işlerle ilgili diğer kişiler (avukat, muhasebeci, büro memuru vs.) hakkında da uygulanabilmektedir.

Kayıt ve belgelerin ibrazında bulunmama

Denetim sırasında istenen belgelerin ibraz edilmemesi de denetimi engellemeye yönelik tutum ve davranışlar arasında yer almakta olup bu durumun da sosyal güvenlik mevzuatında yaptırımı bulunmaktadır.

Kurumca yapılan yazılı ihtara rağmen on beş gün içinde mücbir sebep olmaksızın tam olarak kayıt ve belgeleri tam olarak ibraz etmeyerek yükümlülüğünü yerine getirmeyenlere;

1) Bilânço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin on iki katı tutarında,

2) Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin altı katı tutarında,

3) Defter tutmakla yükümlü değil iseler, asgari ücretin üç katı tutarında, idari para cezası uygulanır.

Denetim esnasında eksik gün belgeleri SGK denetmenleri tarafından istenildiğinde on beş gün içinde kuruma ibraz edilmek zorundadır. Şöyle ki Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim zorunluluğu kaldırılan eksik gün neden belgelerinin işverenlerce on yıl boyunca saklanması gerekmektedir. Eksik gün belgelerini ibraz edilmezse, eksik bildirimler 30 güne resen tamamlanır ve idari para cezası uygulanır.

Görüldüğü üzere sosyal güvenlik kurumunun denetim konusunda da oldukça ciddi yaptırımları bulunmaktadır. İdari para cezası ve diğer yaptırımlar ile karşılaşmamak için işyeri kayıtlarının SGK müfettişleri ve denetmeleri tarafından istenmesi halinde ibraz edilmesi ve iş yeri kayıtlarının geçerli olması gerekmektedir.

KAYNAKÇA:

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu

5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu

www.sgk.gov.tr

www.mevzuat.gov.tr

Tarih: 25.07.2023

Gökay ATAY

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

ataymuhasebe@outlook.com

Kaynak: www.smmmbilgiformu.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)